"جهنم" اسم است برای آتش افروخته الهی و نام مكانی است كه

خداوند متعال كافران، دشمنان خدا و ظالمان را در آن عذاب می‌كند.

این واژه 77 بار در قرآن تكرار شده است.

نامهای جهنّم :

در قرآن نامهایی برای جهنّم گفته شده از جمله : سَقَر، سَعیر، حَجیم،

حُطَمة، هاوِیه، لظی، أثام، سجّین.


اوصاف جهنّم :

۱- سرای هلاکت و قرارگاه بد :

«... الْبَوَارِ جَهَنَّمَ یَصْلَوْنَهَا و َبِئْسَ الْقَرَارُ » (ابراهیم/ 28- 29)

«آیا ندیدی كسانی را كه نعمت خدا را به كفران تبدیل كردند و قوم خود

را به سرای نیستی و نابودی كشاندند؟ جهنم كه آنها در آتش آن وارد

می‌شوند و بد قرارگاهی است.»

2. عذاب سخت و پردوام:

« ان عذابها کان غراما»( فرقان/65)

« عذاب جهنم سخت و پردوام است»

3. فراگیر و إحاطه كامل:

« لَهُم مِّن جَهَنَّمَ مِهَادٌ وَمِن فَوْقِهِمْ غَوَاشٍ... » (اعراف/ 41)

«برای آنها بستری از (آتش) دوزخ و روی آنها پوششهایی (از آن) است

و این چنین ظالمان را جزا می‌دهیم!»

4.دارای ابواب هفتگانه:

«لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِّكُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْء مَّقْسُوم »(حجر/ 44)

«هفت در دارد و برای هر دری، گروه معینی از آنها تقسیم شده‌اند.»

در حدیثی از امام علی (ع) آمده است:

«جهنم هفت در دارد یعنی هفت طبقه است كه روی یكدیگر قرار دارند،

سپس حضرت علی (ع) یكی از دستها را بر روی دست دیگر نهاد و فرمود:

اینطور، خداوند، بهشت را به عرض گسترش داده و آتش را طبقه طبقه قرار

داده است، طبقه زیرین آن جهنّم، روی آن لظی، روی آن حُطمة، بالای آن

سَقَر، و بر سر آن جحیم، بالای آن سعیر و طبقه نخستین، هاویه است.»

برخی از ویژگیهای آتش جهنّم :

۱. تغییر دهنده پوستها :

« لَوامَةٌ لِلْبَشرِ » (مدثّر/ 29)

«پوست تن را به كلّی دگرگون می‌كند.»

2. نه باقی می‌گذارد و نه رها می‌سازد :

«لا تُبْقی ولا تَذَرُ » (مدثر/ 28)

این آیه اشاره دارد به اینكه آتش دوزخ بر خلاف آتش دنیا كه گاه در نقطه‌ای

از بدن اثر می‌كند و نقطه‌ دیگر سالم می‌ماند و گاه در جسم اثر می‌گذارد

و روح از آن در امان می‌باشد، آتشی است فراگیر كه تمامی وجود انسان

را در برمی‌گیرد و هیچ چیز را رها نمی‌كند بلكه درون و برون را می‌سوزاند.

چنان كه فرمود:

‌» نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ *الَّتِی تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ » (همزه / 6-7)

«آتش برافروخته الهی است آتشی كه از دلها سر می‌زند»

و ممكن است منظور این باشد كه هیچ كس را زنده نمی‌گذارد و هیچ

كس را نمی‌میراند:

«الَّذِی یَصْلَى النَّارَ الْكُبْرَى ثُمَّ لَا یَمُوتُ فِیهَا وَلَا یَحْیَى »

(اعلی/ 12 و 13)

«همان كسی كه در آتش بزرگ وارد می‌شود پس در آن آتش نه می‌میرد

و نه زنده می‌شود»

3.دارای حرارت شدید:

«قُلْ نارُ جَهَنَّمُ اَشدُّ حَرّاً...» (توبه/ 81)

«بگو آتش دوزخ گرمتر است...»

امام صادق (ع) می‌فرماید:

«این آتش شما جزئی از هفتاد جزء از آتش دوزخ است كه هفتاد مرتبه با

آب خاموش شده باز شعله ور گردیده و اگر چنین نبود، هیچ انسانی قدرت

تحمّل آن را نداشت؛ یعنی نمی‌توانست در كنار آن قرار گیرد.»


عذابهای جسمانی دوزخیان:

۱. غذاها و نوشیدنی های دردناک :

یكی از بدترین مجازات دوزخیان غذاها و نوشیدنی‌ها است؛ یعنی درست

همان چیزی كه انسان باید از آن لذت ببرد مایه درد و رنج شدید آنان

می‌شود.

« إِنَّ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ طَعَامُ الْأَثِیمِ كَالْمُهْلِ یَغْلِی فِی الْبُطُونِ كَغَلْیِ

الْحَمِیمِ » (دخان/ 43- 46)

«مسلماً درخت زقّوم، غذای گنهكاران است، همانند فلز گداخته در

شكمها می‌جوشد، جوششی همچون آب سوزان.»

در آیه دیگری می‌فرماید:

«...وَ یُسْقَى مِن مَّاء صَدِیدٍ یَتَجَرَّعُهُ وَلاَ یَكَادُ یُسِیغُهُ..»

(ابراهیم/ 16و 17)

«...از آب بد بوی متعفّنی نوشانده می‌شود، به زحمت جرعه جرعه

آنرا سر می‌كشد و هرگز حاضر نیست به میل خود آن را بیاشامد...»

http://axgig.com/images/69858482808445808233.jpg

2. لباس آتشین:

« فَالَّذِینَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیَابٌ مِّن نَّارٍ یُصَبُّ مِن فَوْقِ رُؤُوسِهِمُ

الْحَمِیمُ یُصْهَرُ بِهِ مَا فِی بُطُونِهِمْ وَالْجُلُودُ» (حج/ 19- 20)

«كسانی كه كافر شدند لباسهایی از آتش برای آنها بریده شده و مایع

سوزان و جوشان بر سرشان ریخته می‌شود، آن چنان كه هم درونشان

با آن آب می‌شود و هم پوستهایشان.»

3. بادهای كشنده و آب سوزان:

«فِی سَمُومٍ وَحَمِیمٍ وَ ظِلٍّ مِّن یَحْمُومٍ لَّا بَارِدٍ وَلَا كَرِیمٍ »

(واقعه/ 42- 44)

«آنها در میان بادهای كشنده و آب سوزان قرار دارند و در سایه دودهای

متراكم و آتش زا، سایه‌ای كه نه خنك است و نه آتش زا.»

عذابهای روحانی دوزخیان:

1. عذاب خوار كننده:

«وَ الَّذِینَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآیَاتِنَا فَأُوْلَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِینٌ »

(حج/ 57)

«كسانی كه كافر شدند و آیات ما را تكذیب كردند، عذاب خوار كننده‌ای

برای آنهاست.»

2. غم واندوه دامنه دار :

« كُلمَا اَرادوُ ا اَن یَخرُجوُا مِنها من غمٍ اُعِیدوُ ا فِیهَا وَذُوقُوا

عَذابَ الحَریقِ »(حج/ 22)

« هرگاه بخواهند از غم و اندوه‌های دوزخ خارج شوند، آنها را به آن

باز می‌گردانند و (به آنها گفته می‌شود) بچشید عذاب سوزان را »

3. تحقیر و سرزنش فراوان:

«رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ قَالَ اخْسَؤُوا فِیهَا وَ لَا

تُكَلِّمُونِ » (مومنون/ 107-108)

(دوزخیان گویند:) پروردگارا! ما را از این (دوزخ) بیرون آر، اگر بار دیگر تكرار

كردیم قطعاً ستمگریم (و مستحق عذاب!) (خداوند) می‌گوید: دور شوید

در دوزخ، و با من سخن مگوئید!»

4. گفتگوی حسرت آور با بهشتیان:

«و َنَادَى أَصْحَابُ النَّارِ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِیضُواْ عَلَیْنَا مِنَ الْمَاء أَوْ

مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ حَرَّمَهُمَا عَلَى الْكَافِرِینَ » (اعراف/ 50)

«و دوزخیان، بهشتیان را صدا می‌زنند كه: (محبت كنید) و مقداری آب یا

از آنچه به شما روزی داده، به ما ببخشید. آنها در پاسخ می‌گویند: خداوند

اینها را بر كافران حرام كرده است.»


عوامل ورود به جهنم:

http://upload7.ir/images/43594502708978350222.jpg

۱. کفر وطغیان :

«و َإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِیطَةٌ بِالْكَافِرِینَ » (توبه/ 49)

«...وجهنم كافران را احاطه كرده است.»

در آیه دیگری می‌فرماید:

«إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا لِلْطَّاغِینَ مَآبًا » (نبأ/ 21- 22)

«مسلماً (در آن روز) جهنم كمینگاهی است بزرگ و محل بازگشتی

برای طغیانگران.»

2.نفاق و دورویی:

« إِنَّ الْمُنَافِقِینَ فِی الدَّرْكِ الأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ...» (نساء / 145)

«منافقان در پایین ترین درجات دوزخ قرار دارند...»

3. پیروی از شیطان:

«قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْؤُومًا مَّدْحُورًا لَّمَن تَبِعَكَ مِنْهُمْ لأَمْلأنَّ جَهَنَّمَ مِنكُمْ

أَجْمَعِینَ » (اعراف/ 18)

«(خداوند به شیطان) فرمود: از آن (مقام) با ننگ و عار و خواری، بیرون رو !

و سوگند یاد می‌كنم كه هر كس از تو پیروی كند جهنم را از شما همگی

پر می‌كنم!»

4.تعدّی از حدود الهی:

« وَمَن یَعْصِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَتَعَدَّ حُدُودَهُ...» (نساء/ 14)

«و آن كس كه نافرمانی خداو پیامبری را كند و از مرزهای او تجاوز نماید

او را در آتشی وارد می‌كند كه جاودانه در آن خواهد ماند و برای او مجازات

خوار كننده‌ای است.»

5. ادّعای الوهیّت (خدا بودن):

«وَ مَن یَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّی إِلَهٌ مِّن دُونِهِ...» (انبیاء / 29)

« و هر كس از آنها بگوید: من جز خدا، معبودی دیگرم، كیفر او را

جهنم می‌دهیم...»

http://axgig.com/images/39711707048670559418.jpg

6. تكیه بر ظالمان و ستمگران:

«و َلاَ تَرْكَنُواْ إِلَى الَّذِینَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ....» (هود/ 113)

« و بر ظالمان تكیه ننمایید، كه موجب می‌شود آتش شما را فرا

بگیرد....»

7. مسخره و استهزای رسولان الهی:

«ذَلِكَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا كَفَرُوا وَ اتَّخَذُوا آیَاتِی وَ رُسُلِی هُزُوًا »

(كهف/ 106)

«این گونه، كیفرشان دوزخ است، بخاطر آنكه كافر شدند و آیات من
و پیامبرانم را به سخریه گرفتند.»

8. تكبّر در برابر خدا:

«وَ إِذَا قِیلَ لَهُ اتَّقِ اللّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ وَ لَبِئْسَ

الْمِهَادُ» (بقره/ 206)

« و هنگامی كه به آنها گفته شود: از خدا بترسید! (لجاجت آنان بیشتر

می‌شود) و لجاجت و تعصب، آنها را به گناه می‌كشاند، آتش دوزخ برای

آنها كافی است و چه بد جایگاهی است.»

9. خودكشی:

« وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ » (نساء/ 29- 30)

«...خودكشی نكنید...و هر كس این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام

دهد، بزودی او را در آتش وارد خواهیم ساخت...»

10. ترك نماز:

«مَا سَلَكَكُمْ فِی سَقَرَ قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّینَ » (مدّثر/ 42- 43)

«چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت می‌گویند: ما از نمازگزاران نبودیم.»

11. كفران نعمتهای الهی:

«آیا ندیدی كسانی را كه نعمت خدا را به كفران تبدیل كردند و قوم خود

را به سرای نیستی و نابودی كشاندند؟ جهنم كه آنها در آتش آن وارد

می‌شوند و بد قرارگاهی است.» (ابراهیم/ 28و 29)

http://axgig.com/images/19711498461523915555.jpg

عوامل نجات از جهنم :

1.تقوا:

«فَأَنذَرْتُكُمْ نَارًا تَلَظَّى...سَیُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى »(لیل / 14و 17)

« و من شما را از آتشی كه ربانه می‌كشد بیم می‌دهم....و بزودی

با تقواترین مردم از آن دور داشته می‌شود.»

2.تزكیه و خودسازی:

«الَّذِی یَصْلَى النَّارَ... قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّى »(اعلی/ 12 و 14)

«همان كسی كه در آتش دوزخ بزرگ وارد می‌شود...به یقین كسی

كه پاكی جست (و خود را تزكیه كرد)، رستگار شد.

3.اعمال صالح و شایسته:

« وَهُمْ یَصْطَرِخُونَ فِیهَا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا غَیْرَ الَّذِی كُنَّا

نَعْمَل...»(فاطر/ 37)

«آنها دو دوزخ فریاد می‌زنند: پروردگارا! ما را خارج كن تا عمل صالحی

انجام دهیم غیر از آنچه انجام می‌دادیم...»


آرزوهای دوزخیان:

1. اطاعت از خدا و پیامبر:

«یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ یَقُولُونَ... » (احزاب/ 66)

«در آن روز كه صورتهای آنان در آتش (دوزخ) دگرگون خواهد شد

(از كار خویش پشیمان می‌شوند و) می‌گویند: ای كاش خدا و

پیامبر را اطاعت كرده بودیم!»

2.التزام به ایمان:

« وَلَوْ تَرَىَ إِذْ وُقِفُواْ عَلَى النَّارِ فَقَالُواْ... » (انعام/ 27)

«كاش (حال آنها را) هنگامی كه در برابر آتش (دوزخ) ایستاده‌اند

ببینی: می‌گویند: ای كاش (بار دیگر، به دنیا) بازگردانده می‌شدیم و

آیات پروردگارمان را تكذیب نمی‌كردیم و از مؤمنان می‌بودیم.»

3.نجات از دوزخ:

«...فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِّن سَبِیلٍ » (غافر/ 11)

«...اكنون به گناهان خود معترفیم، آیا راهی برای خارج شدن

(از دوزخ) وجود دارد.»


بهشت و جهنم